Bilgi bir tıklama uzağındaysa, hafızaya gerek duyulmaz mı?
Yapay zekâ ve dijital teknolojiler, bilgiye ulaşımı kolaylaştırıyor ancak bu durum öğrenme ve hafıza üzerinde olumsuz etkilere yol açabiliyor. Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, Google etkisi ve dijital amneziye karşı eleştirel düşünmenin önemine dikkat çekiyor.
Editör
Kolay Erişim, Kalıcı Bilginin Önünde Engel mi?
BİLGE DOKTOR / TÜRKİYE
Günümüzde bilgiye ulaşmak her zamankinden daha kolay. Bir tıklamayla binlerce bilgiye ulaşabilen bireylerin, bu bilgileri hafızalarında tutma gerekliliği ise her geçen gün azalıyor. Ancak uzmanlar, bu dijital kolaylığın bedelinin ağır olabileceği uyarısında bulunuyor. Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi’nden Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın’a göre, yapay zekâ ve dijital teknolojiler bilgiye erişimi kolaylaştırsa da öğrenme, dikkat ve hafıza üzerinde olumsuz etkiler yaratabiliyor.
Bilgi bir tıklama uzağındaysa, hafızaya gerek duyulmaz mı?
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte bilgiye ulaşmanın zahmetsiz hale geldiğini belirten Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, “Artık bilgiye ulaşmak için kitap karıştırmaya, ansiklopedi sayfaları çevirmeye gerek kalmadı. Ancak bu kolaylık, bilgiyi uzun vadeli hafızaya kaydetme motivasyonumuzu azaltıyor” dedi. Bu durumu tanımlayan ‘Google etkisi’ ve ‘dijital amnezi’ kavramlarının, modern çağın öğrenme alışkanlıklarını değiştirdiğini de sözlerine ekledi.
Hafızayı zayıflatan dijital konfor: Google etkisi ve dijital amnezi
Google etkisi, kişinin internette kolayca ulaşabileceğini bildiği bilgileri hatırlama ihtiyacının düşmesini ifade ederken, dijital amnezi ise cihazlara kaydedilen bilgilerin unutulması anlamına geliyor. Taşkın, “Bilgiye kolay ulaşmak, bilgiye sahip olma hissini artırsa da onun zihinsel olarak işlenmesini, analiz edilmesini ve uzun süreli hafızaya yerleşmesini engelleyebiliyor” diyerek dijital bağımlılığın öğrenme sürecine olan etkisine dikkat çekti.
Dikkat, öğrenmenin ve hatırlamanın anahtarı
Dikkat ve hafıza arasındaki güçlü bağa vurgu yapan Taşkın, “Bir bilgiyi hafızaya kaydetmek için öncelikle ona dikkat etmek gerekir. Eğer odaklanma sağlanamazsa, o bilgi zihinsel süreçlerden geçmeden kaybolur. Bu yüzden özellikle öğrenciler, bilgiye erişirken aynı zamanda dikkat yönetimini de geliştirmelidir” açıklamasında bulundu.
Bilgiye erişmek değil, bilgiyi kullanmak önemli
Günümüz bilgi çağında, sadece bilgiye ulaşmak değil, onu analiz etme, filtreleme ve etik değerlere uygun biçimde kullanmanın da en az bilgi kadar önemli olduğunun altını çizen Taşkın, “Bilgiyi doğru kullanabilmek için eleştirel düşünme becerisi şart. Doğruyla yanlışı ayırt edemeyen bireyler, manipülasyona açık hale gelir” ifadelerini kullandı.
Sorumluluk bilinciyle kullanılan bilgi, bireyi güçlü kılar
Teknoloji çağında öğrenmenin yeniden tanımlandığını vurgulayan Taşkın, “Ezberden çok anlamak, hatırlamaktan çok bağlam kurmak önemli hale geldi. Bu noktada da bireyin bilgiyi nasıl kullandığı, o bireyin entelektüel derinliğini ve topluma katkı potansiyelini belirler” dedi.
Dijital çağın sunduğu kolaylıkların farkında olmanın yanı sıra, bireyin kendi zihinsel kapasitesini aktif tutması, düşünmeyi ertelememesi ve hafızasını tembelleştirmemesi gerektiğine dikkat çeken Taşkın, özellikle genç neslin sadece bilgiye erişen değil, bilgiyi dönüştüren bireyler olması gerektiğini vurguladı.
