Son Günlerde Artış Gösteren Zona ile İlgili Bilmeniz Gerekenler
Zona hastalığı hakkında bilinmesi gerekenler, belirtileri, komplikasyonları ve aşı seçenekleri detaylı olarak ele alındı. Bağışıklık sistemini korumanın önemi vurgulandı.
Editör
Son Günlerde Artış Gösteren Zona ile İlgili Bilmeniz Gerekenler
İYİ PSİKOLOG / TÜRKİYE
Son günlerde zona vakalarında yaşanan artış, hastalığın belirtileri ve tedavi yöntemleri hakkında bilinçlenmenin önemini artırdı. Özellikle zona ile böcek ısırıkları sıklıkla karıştırılabiliyor. Uzmanlar, hastalığın erken teşhisi ve aşıyla korunmanın önemine dikkat çekiyor.
Zona Nedir ve Kimlerde Görülür?
Zona, suçiçeğine neden olan Varicella-Zoster virüsünün (VZV) yıllarca vücutta latent halde kalıp yeniden aktif hale gelmesiyle ortaya çıkan ağrılı ve döküntülü bir hastalıktır. Çocukken suçiçeği geçiren bireylerde virüs, sinir hücrelerinde inaktif şekilde kalır. Bağışıklık sisteminin zayıflaması, yaşlanma, stres veya belirli hastalıklar nedeniyle virüs tekrar aktif hale gelebilir ve zona hastalığını tetikleyebilir.
Zona hastalığı her yaş grubunda görülebilse de, 50 yaş ve üzerindeki bireylerde daha sık görülmektedir. Bağışıklık seviyesi yüksek olan kişilerde zona gelişme riski daha düşüktür. Ancak bağışıklık sistemini etkileyen kronik hastalıkları olan bireyler daha fazla risk altındadır.
Zona Belirtileri Nelerdir?
Zona hastalığı genellikle ateş, halsizlik ve şiddetli ağrıyla başlar. Belirtiler şu şekilde sıralanabilir:
-
Ateş ve genel halsizlik
-
Ciltte yanma, batma veya karıncalanma hissi
-
3-5 gün içinde ciltte döküntülerin oluşması
-
Başlangıçta maküler olarak başlayan ve daha sonra ağrılı veziküllere dönüşen deri lezyonları
-
Tek bir sinir yolu boyunca yayılım gösteren deri döküntüleri
-
Veziküllerin zamanla patlaması, ülserleşmesi ve kabuklanması
-
Şiddetli sinir ağrısı
Döküntüler genellikle vücudun tek tarafında görülür ve en bulaşıcı dönem, döküntülerin ülserleşme aşamasında olduğu dönemdir. Hastalar, ağrının yanı sıra uyuşma, karıncalanma ve iğnelenme hissi de yaşayabilir.
Zona Nasıl Teşhis Edilir?
Zona, ciltte görülen belirtiler ile kolayca teşhis edilebilir. Ancak hastalık cilt lezyonları gelişmeden önce, bazı durumlarla karışabilir:
-
Herpes simpleks
-
Dermatitis herpetiformis
-
İmpetigo
-
Kontakt dermatit
-
Böcek ısırıkları
-
Kolesistit, renal kolik veya trigeminal nevralji gibi ağrılı hastalıklar
Bu nedenle, belirtilerin ortaya çıkması durumunda vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmak önemlidir.
Zona’nın Komplikasyonları Nelerdir?
Zona hastalığının en yaygın komplikasyonu, döküntüler iyileştikten sonra bile devam eden ve aylarca sürebilen şiddetli sinir ağrısıdır. Bu komplikasyon özellikle yaşlı bireylerde daha sık görülmektedir. Diğer komplikasyonlar şunlardır:
-
Bakteriyel cilt enfeksiyonları
-
Göz çevresinde zona gelişmesi durumunda görme kaybı
-
Nadir görülen nörolojik sorunlar
Zona Aşısı Kimlere Yapılmalıdır?
Zona hastalığı, özellikle yaşlı ve bağışıklık sistemi zayıf bireyler için ciddi riskler oluşturabilir. Bu nedenle, zona aşısı önemli bir korunma yöntemidir. Aşağıdaki bireyler için önerilir:
-
50 yaş ve üzerindeki yetişkinler
-
Kronik hastalıkları bulunan bireyler
-
Daha önce zona geçirmiş kişiler
-
Suçiçeği aşısı olmuş kişiler
Ancak, zona aşısı aşağıdaki durumlarda yapılmamalıdır:
-
Aşının bileşenlerine karşı ciddi alerjik reaksiyon gösteren bireyler
-
Aktif zona enfeksiyonu geçirenler (aşılama iyileşme sonrasına ertelenmelidir)
-
Hamileler veya hamile kalmayı planlayan kadınlar
-
Tedavi edilmeyen tüberküloz hastaları
-
38,5 derece ve üzeri ateşi olan bireyler
-
Çocuklarda suçiçeği aşısının yerine yapılmamalıdır
-
Antiviral tedavi alan kişilerde, aşı uygulanmadan en az 24 saat önce ilaçların kesilmesi gerekmektedir
Kaç Tip Zona Aşısı Vardır ve Hangisi Daha Etkilidir?
Şu anda iki tip zona aşısı bulunmaktadır:
-
Canlı Zoster Aşısı (ZVL): Zayıflatılmış canlı virüs içermektedir ve genellikle 60 yaş ve üzerindeki bireylere tek doz olarak uygulanır.
-
Rekombinant Zoster Aşısı (RZV): Canlı virüs içermeyen bu aşı, iki doz halinde uygulanır ve 50 yaş ve üzerindeki bireylere önerilmektedir. İkinci doz, ilk dozdan 2-6 ay sonra yapılır. Bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler için daha uygundur.
Rekombinant zoster aşısı (RZV), daha uzun süreli koruma sağlaması ve bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde kullanılabilmesi nedeniyle daha fazla tercih edilmektedir.
Zona Geçiren Biri Tekrar Zona Olabilir Mi?
Zona hastalığını geçiren bireyler, tekrar zona olabilir. Bu nedenle, hastalığı daha önce geçirmiş olsanız bile aşı yaptırmanız önerilir. Ancak, aşının aktif zona enfeksiyonu sırasında yapılması önerilmez; iyileşme sürecinin tamamlanması gerekmektedir. Aşılama için en doğru zaman, doktorunuzla görüşülerek belirlenmelidir.
