Çocuklarda Kanser: 15 Uyarı Belirtisi ile Erken Teşhis Şansı
Çocuklarda kanserin 15 kritik belirtisi ve erken teşhisin önemi detaylı olarak ele alınıyor.
Editör
Çocuklarda Kanser: 15 Uyarı Belirtisi ile Erken Teşhis Şansı
İYİ PSİKOLOG / TÜRKİYE
Erken Teşhisin Hayati Önemi
Çocukluk çağında kanser, diğer yaş gruplarından farklı olarak klinik, biyolojik ve genetik özellikler taşır. Tüm çocukluk döneminde kanser vakalarının yaklaşık %50’si 0-5 yaş arası çocuklarda görülmektedir. Bu durum, erken teşhisin ve teknolojik gelişmelerin çocukluk çağı kanserlerinde tedavi başarısını büyük ölçüde artırdığını göstermektedir. Erken tanı konulan hastalarda, tedaviye erken başlanması sayesinde başarı oranları önemli ölçüde yükselmekte, yaşam kurtarıcı sonuçlar elde edilebilmektedir.
Belirtiler ve Uyarı İşaretleri
Çocuklarda kanserin belirtileri, diğer yaygın hastalıklarla karışabileceğinden zaman zaman gözden kaçabilmektedir. Ancak, ebeveynlerin dikkat etmesi gereken bazı uyarı işaretleri bulunmaktadır. Prof. Dr. Atila Tanyeli, Memorial Şişli Hastanesi Çocuk Hematolojisi-Onkoloji Bölümü’nde görev yapmaktadır ve çocukluk çağı kanserlerinin tanısında erken müdahalenin önemine dikkat çekmektedir. İşte, çocuklarda kanser olabileceğine işaret eden 15 belirti:
- Çocukların vücudunda, özellikle gövde ve üst bacaklarda, travma olmaksızın meydana gelen morluklar.
- Diş eti büyümesi (diş eti hipertrofisi) ve sık tekrarlayan burun kanamaları.
- Nedeni açıklanamayan uzun süreli ateş.
- Son altı ay içinde istemsiz olarak vücut ağırlığının %10’dan fazla kaybı.
- Özellikle sabahları, baş ağrısı veya bulantı olmaksızın sürekli kusma.
- Boyun, gövde, karın ya da vücudun herhangi bir bölgesinde, özellikle 2 cm’den büyük lenfadenopati gösteren bezeler.
- Kemik, eklem, sırt ya da bacaklarda geçmeyen ve geceleri daha da şiddetlenen ağrı; açıklanamayan topallama.
- Nedeni bulunamayan uzun süreli halsizlik, yorgunluk ve bitkinlik.
- Küçük bebeklerde, flaşlı fotoğraf çekiminde göz bebeğinde beyazlık (kedigözü parlaması) görülmesi.
- Gece terlemeleri; özellikle iç çamaşırının değiştirilmesi gereken seviyede aşırı terleme.
- Karın şişliği eşliğinde idrar veya gaita çıkımında zorluk, kanlı idrar ve karın bölgesinde sertlik.
- Yüzde felç veya yürüme bozuklukları.
- Demir tedavisine cevap vermeyen, kronik kansızlık.
- Tekrarlayan veya iyileşmeyen enfeksiyonlar.
- Küçük çocuklarda sürekli ağlama, huzursuzluk, aşırı uyuma veya yemek yememe gibi davranış değişiklikleri.
Kanser Türüne Göre Değişen Belirtiler
Çocukluk çağı kanserleri, görülen tipine göre farklı belirtiler gösterebilir. Örneğin;
• Beyin tümörleri, baş ağrısı ve denge bozukluklarına neden olabilir.
• Lösemi gibi kan kanserleri, kolay morarma, kansızlık, sürekli enfeksiyonlar ve halsizlik gibi belirtilerle kendini belli edebilir.
Modern Tedavi Yöntemleri ve Başarı Oranları
Çocukluk çağı kanserlerinin tanı ve tedavisi, multidisipliner yaklaşımlarla gerçekleştirilmektedir. Tanı sürecinde kan testleri, MR, BT taramaları, kemik iliği biyopsisi gibi ileri teknolojik yöntemler kullanılmaktadır. Tedavi seçenekleri arasında cerrahi müdahale, kemoterapi, radyoterapi ve hedefe yönelik ilaç tedavileri yer almaktadır. Tıp alanındaki gelişmeler sayesinde, 1960’larda %50’nin altında olan tedavi başarı oranları, günümüzde genel ortalamanın %80’in üzerine çıkmıştır. Özellikle akut lenfoblastik lösemi (ALL) tedavisinde %90’a varan başarı oranları kaydedilmekte, ancak bazı kemik tümörleri, akut miyeloid lösemi (AML) ve nöroblastomada halen istenen sonuçlara ulaşılabilmemektedir. Dirençli vakalarda, kemoterapinin yanında immünoterapi ve uygun durumlarda kök hücre nakli önemli tedavi seçenekleri arasında yer almaktadır.
Risk Azaltıcı Önlemler
Çocukluk çağı kanserleri, çevresel ve genetik faktörlerin bir kombinasyonu sonucu ortaya çıkabilmektedir. Kesin bir önlem yöntemi olmasa da, risk faktörlerine dikkat ederek kanser riskini azaltmak mümkündür. İşte bazı öneriler:
• Hamilelik sırasında yeterli folik asit alınması,
• Emzirmenin mümkün olduğu sürece devam ettirilmesi,
• Çocuklara yeterli fiziksel aktivite imkanı sağlanması,
• Güvenli, istikrarlı ve besleyici bir ortam oluşturulması,
• Hamilelik sırasında alkol, tütün ve radyasyondan kaçınılması,
• Çocukların tütün dumanı ve hava kirliliğinden korunması,
• Sağlıklı ve dengeli beslenmenin teşvik edilmesi,
• Kansere neden olabilecek kimyasal maddelerden uzak durulması,
• Elektromanyetik dalgaların olası kanser yapıcı etkilerine karşı dikkatli olunması.
Sonuç ve Öneriler
Erken teşhis, çocukluk çağı kanserlerinde tedavi başarısını önemli ölçüde artıran en kritik faktörlerden biridir. Belirtilerin farkında olmak, düzenli sağlık kontrollerini aksatmamak ve şüpheli durumlarda hemen uzman görüşü almak, çocuğunuzun sağlıklı bir geleceğe kavuşmasında büyük rol oynamaktadır. Prof. Dr. Atila Tanyeli’nin de belirttiği gibi, ebeveynler ve bakım verenler, yukarıda sayılan belirtilerden herhangi birini gözlemlediklerinde derhal bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. Unutulmamalıdır ki, erken teşhis sadece tedavi şansını artırmakla kalmaz, aynı zamanda hayat kurtarıcı bir etki de sağlar.
